Το Πάσχα-Λαμπρή γιορτάζεται στη Ρούμελη με ένα ξεχωριστό παραδοσιακό τρόπο γνωστό σαν «Ρουμελιώτικο Πάσχα», αλλά ιδιαίτερα στην Αράχωβα ο τρόπος αυτός είναι μοναδικός.

Οι προετοιμασίες αρχίζουν από πολύ νωρίς και αμέσως μετά τις Απόκριες.

«Οι Αποκρές περάσανε τι άλλο καρτερούμε,

παρακαλούμε το Θεό καλή Λαμπρή να βρούμε»

Έτσι οι Αραχωβίτες αρχίζουν να προετοιμάζονται με τη νηστεία της σαρακοστής έχοντας την έννοια για το αρνί, τη σούβλα, τα απαραίτητα κλήματα για τη φωτιά, τα Λαμπριάτικα ρούχα ,τη φουστανέλλα και τα σεγκούνια για τον Άγιο, το γάλα για το πήξιμο του γιαουρτιού, τα αβγά, τα γλυκά, την απαραίτητη καθαριότητα των χώρων και για οτιδήποτε άλλο χρειάζεται ο παραδοσιακός τρόπος εορτασμού του Αραχωβίτικου Πάσχα.

Όλα αυτά με την διπλή έννοια καθόσον το Πάσχα και του Αϊ Γιωργιού γιορτάζεται με τον ίδιο τρόπο και η παράδοση απαιτεί διπλό ψήσιμο αρνιών και γλεντιού.

Έτσι ξημερώνοντας η Λαμπρή οι γεροντότεροι θα σημάνουν προσκλητήριο στους «λάκκους» καλώντας τη γειτονιά να αρχίσει τις προετοιμασίες για το ψήσιμο του αρνιού, αρχίζοντας με το μάζεμα των κλημάτων το άναμμα και την ιδιαίτερη φροντίδα της φωτιάς, που απαιτεί εμπειρία για να μη «χωνέψει». Αυτή την ώρα αν κάποιος αγναντέψει την Αράχωβα από τα Μαύρα Λιθάρια η εικόνα θα τον ξαφνιάσει νομίζοντας ότι όλο το χωριό καίγεται γιατί κάθε γειτονιά και λάκκος και κάθε λάκκος από 10 αρνιά και πάνω! Αφού λοιπόν ετοιμασθεί η φωτιά θα καθίσουν όλοι στο «λάκκο» αρχίζοντας να ψάλουν το «Χριστός Ανέστη» συνεχίζοντας με το ψήσιμο, το φαγοπότι, το χορό και το τραγούδι. Για τα απαραίτητα σε αυτό το σημείο έχουν φροντίσει οι νοικοκυρές με τηγανιτές συκωταριές από τα αρνιά, Αραχωβίτικο κρασί και κόκκινα αβγά, τα οποία «φέρνουν γύρω» σε όλο το «λάκκο» και ειδικά στους περαστικούς. Αυτό επαναλαμβάνεται τόσες φορές όσα αρνιά έχει ο «λάκκος», συνήθως από 10-30.

Το ψήσιμο διαρκεί περίπου 4 ώρες και εξαρτάται από το βάρος του κάθε αρνιού. Κανένας όμως δεν φεύγει από το «λάκκο» αν δεν δοθεί το σύνθημα της λήξης από τους γεροντότερους και πλέον ειδικούς και αφού προηγουμένως ψαλεί το «Χριστός Ανέστη» με την ευχή «και του χρόνου να είμαστε καλά» και βέβαια με τις απαραίτητες τουφεκιές.

Το Πασχαλινό τραπέζι στρώνεται στη συνέχεια σε κάθε σπίτι με το αρνί, τα αβγά, το γιαούρτι, τη φέτα, τη φορμαέλλα, το μπρούσκο κρασί και τα απαραίτητα σαλατικά από μαρούλι και φρέσκο σκόρδο.

Για τους επισκέπτες εκτός του ότι είναι καλοδεχούμενοι μετά το «λάκκο» στο οικογενειακό τραπέζι, έχει φροντίσει ο Δήμος Αράχωβας για το Λαμπριάτικο Αραχωβίτικο μενού.

Έτσι το Λαμπριάτικο τραπέζι συνεχίζεται μέχρι να "πέσουν οι τρεις κανονιές", όταν την ίδια μέρα βγαίνει η εικόνα του Αϊ-Γιώργη, που τραντάζουν συθέμελα όλο το χωριό και μαζί με τις καμπάνες καλούν όλο το χωριό για την περιφορά της εικόνας του Αγίου.

**Τώρα Λαμπρή, τώρ’άνοιξη

κι η πασχαλιά έχει ανθίσει.

Μαζεύετ’όλη η γειτονιά

στο λάκκο για να ψήσει.

Κλίματα έχω για φωτιά,

η σούβλα μου ξυλένια,

αρνάδα δωδεκάρικη,

κούπα μαλαματένια.

Στον Καβαλάρη τόταξα

-μεγάλη Του η χάρη-

βάλω τη φουστανέλλα μου,

χαλάσω το μανάρι.

Το έγδαρα, το σούβλισα

και τόσφιξα στ’αλάτι.

Το έψησα, το λιάνισα

κι αρχίζω απ’την πλάτη.

Για την αγορά του αρνιού ή κατσικιού πρέπει να ξέρουμε ότι ένα βάρος μέχρι 15 κιλά είναι καλό και εκτός των άλλων θα μας διευκολύνει στο ψήσιμο. Επίσης αρνί ή κατσίκι εξαρτάται από τις προτιμήσεις του καθενός. Συνήθως το κατσίκι είναι σκληρότερο σαν φαγητό.

Εκτός από το αρνί και τη σούβλα (ανοξείδωτη ή ξύλινη), χρειάζονται ακόμη χοντρό αλάτι ,πιπέρι ,κλωστή ,κουβαρίστρα, βελόνα και ανοξείδωτο σύρμα για το δέσιμο.

Μετά το σούβλισμα γίνεται το δέσιμο με το σύρμα στη σούβλα σε τρία σημεία, αρχίζοντας από την άκρη των πίσω ποδιών, μετά στη μέση εσωτερικά και στο σημείο επαφής της ραχοκοκαλιάς με τη σούβλα και τέλος στην άκρη των μπροστινών ποδιών και στο σημείο της πλάτης. Εδώ χρειάζεται σφιχτό δέσιμο για να μην γυρίζει ελεύθερα το αρνί στη σούβλα κατά την ώρα του ψησίματος.

Ακολουθεί το αλάτισμα αφού προηγουμένως ανακατευθεί το αλάτι με το πιπέρι. Το αλάτισμα γίνεται κυρίως στο εσωτερικό του αρνιού με ελεύθερο διασκορπισμό και σε αρκετή ποσότητα. Οι ειδικοί λένε «ρίξε πολύ αλατοπίπερο αυτό θα κρατήσει όσο θέλει».

Στη συνέχεια και αφού τρυπηθούν ελαφρά με μαχαίρι τα μπούτια και οι πλάτες αλατίζονται αυτά τα σημεία σπρώχνοντας το αλάτι με το δάχτυλο.

Μετά το αλάτισμα χρειάζεται καλό ράψιμο στην κοιλιά με κλωστή.

Τέλος γίνεται πυκνό περιτύλιγμα της «ξυγκιάς» με την κουβαρίστρα .

Είμαστε έτοιμοι για το ψήσιμο, προσέχοντας στην αρχή να έχουμε το αρνί ψηλά στη φωτιά για να αποφύγουμε το «άρπαγμα» και γυρίζοντας τη σούβλα συνέχεια και σχετικά γρήγορα. Στη συνέχεια αφού πάρει κάπως χρώμα εξωτερικά, μπορούμε να το κατεβάσουμε χαμηλά ελαττώνοντας τον αρχικό ρυθμό γυρίσματος.

Η διάρκεια του ψησίματος πρέπει να είναι περίπου 4 ώρες και εξαρτάται από το βάρος του αρνιού.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το βάρος του ψημένου αρνιού είναι περίπου το μισό του αρχικού.

* Το μουσικό background "Το Πανηγυράκι" είναι ευγενική προσφορά του Γιάννη Κ. Σύρου.

**  Επιλογή από τα ποιήματα :"Η Μάνα μου η Αράχωβα" του Ηλία Κ.Λιάκου