H Μάχη της Αράχωβας
Από γενιά σε γενιά ο λαός ιστορεί το μεγάλο χαλασμό της Αράχωβας με τούτο το τραγούδι του:
«Απάνω στην Αράχωβα, ψηλά στον Άϊ Γιώργη
πολλά ντουφέκια πέφτουνε και σαματάς μεγάλος.
Μήνε σε γάμους πέφτουνε, μήνε σε πανηγύρι,
πόλεμος γίνεται εκεί και σκοτωμός μεγάλος.
Έλληνες είν’ που πολεμάν με τον Καραϊσκάκη
με Τούρκους πώχουν αρχηγό αυτόνε το Μουστάμπεϊ
πόχ’ Αρβανίτες διαλεχτούς το όλο τρεις χιλιάδες.
-Aφέντη Αϊ Γιώργη πολεμιστή και γριβοκαβαλλάρη
αρματωμένε με σπαθί και με χρυσό κοντάρι,
μας ήρθε ο Μουστάμπεης, ψηλά στο καφαλάρι.
-Έβγα να πολεμήσετε για να μη μείνει ποδάρι.
-Έχει πασάδες μπόλικους, ασκέρι τρεις χιλιάδες.
-Βγάτε να τους μποδίσετε για να μην μπουν στην πόλη
ίσως και αύριο ταχύ, να πέσει και το χιόνι
και τότε θα παγώσουνε, θα ξεραθούνε όλοι.
Καραϊσκάκη μ’ αρχηγέ και πρώτε καπετάνιε
έβγα στο κεφαλάρι μας να μας ελευτερώσεις.
……………………………………………
-Πάψε Γιώργο μ’ τον πόλεμο, μάσε τα γιαταγάνια
και μέτρα τους Αγαρινούς, μέτρα τους σκοτωμένους
κι’ οι ράχες εγεμίσανε πο' Τούρκικα κουφάρια.
Tον πάγο έχουν σάβανο, το χιόνι μαξιλάρι.
Κι’ αυτός ο αρχηγός ο καπετάν Μουστάμπεης
σφαγμένος είν’ κι αυτός, του λείπει το κεφάλι.
Μα τα κουφάρια είν’ πολλά και μετρημό δεν έχουν
μαζεύουν πούταν εύκολο αράδα τα κεφάλια
Και πύργο τότε στήσανε, πέρα εις τα Πλατάνια
κι’ ο πύργος ήτανε τρανός, τρανός σαν κυπαρίσι
και γύρω του χορεύανε όλα τα παλληκάρια».
Και στα χαρτιά του Μακρυγιάννη βρέθηκε αυτό:
Τρία πουλάκια κάθονται σ' της Λιάκουρας τη ράχη΄
τόνα τηράγει τη Λειβαδιά, τάλλο κατ’ την Φοντάνα,
το τρίτο το καλύτερο μυργιολογάει και λέει.
«Τ’ είν’ το κακό οπού γένεται κι’ ταραχή η μεγάλη!
Εκίνησε ο Μουστάμπεης στην Αράχωβα να πάγη΄
στη Δαύλεια στήνει το ορδί, στένει και τα τσαντήρια.
Τον μπαγιραχτάρη υου έκραξε, κρυφά τον κουβεντιάζει΄
«Σηκώστε τα μπαγιράκια μας στην Αράχωβα να πάμε,
Ρωμαίγους να σκλαβώσουμε, κεφάλια για να πάρω
και να τα στείλω στον Πασιά, σ' τον Κιουταχή βεζύρη».
Έλληνες τον τόπο πιάσανε, μουασερέ τον κάνουν΄
επτά ημέρες πόλεμο μεσ’ τα χιόνια,
άλλους τους πιάνουν ζωντανούς και άλλους τους σκοτώσαν».
ΠΗΓΗ : «Η Αράχωβα του Παρνασσού», του Τ. Λάππα.