Παρνασσός - Αράχωβα

Πέρασαν από τότε χρόνια, διάβηκαν αιώνες. Πόσα και πόσα δεν έγιναν. .. . Και ύστερα από καιρούς και καιρούς, εκεί που ορθώνονταν οι περίλαμπροι ναοί, το ξακουστό μαντείο, όλα σωριάστηκαν συθέμελα και απόμειναν ρημάδια. Tην ίδια τύχη είχαν και η Ανεμώρεια με την Κυπάρισσο.

Μα δεν άργησαν δυο καινούργια χωριά να μοιραστούν τις παλιές δόξες τούτου του τόπου και να χαίρονται τις μύριες τόσες ομορφιές του. Ένα πάνω στα γκρεμίσματα των Δελφών και το άλλο ανάμεσα στα ερείπια Ανεμώρειας και Κυπαρίσσου. Αυτό που βρίσκεται στη μέση στις δυο πόλεις κάτω από τον απόκρημνο βράχο του Κατοπτηρίου, με το όνομα Πετρίτης είναι η Αράχωβα.

Η Αράχωβα ή Ράχοβα, είναι χτισμένη πάνω σε πέντε γειτονικούς λόφους, Κουμούλα, Σφαλάκι, Κουτρούλη, Αϊ Γιώργη και Αφανό. Μα όσο και αν πέρασαν τα χρόνια η Ανεμώρεια και η Κυπάρισσος δεν απολησμονήθηκαν. Τα χαλάσματα της πρώτης βλέπουμε τώρα στη Δυτική πλευρά της πόλης, στη θέση Χτιριαρού και της δεύτερης Ανατολικά στην Πάνια.

Στα 1000 μέτρα η Αράχωβα, αληθινή αετοφωλιά, βρίσκεται κάτω από τον απότομο κρημνό του Πετρίτης - Κατοπτευτήριο.Παρνασσού, που αρχίζει από την Υάμπια, την ανατολική από τις δυο Φαιδριάδες πέτρες της Κασταλίας πηγής. Από εδώ λοιπόν ο Απόλλωνας «κατοπτεύσας, κατετόξευσε τον δράκοντα», που βρισκόταν στη χαράδρα των Δελφών και το πιθανότερο σημείο του Κατοπτευτηρίου είναι το ύψωμα με την εκκλησία του Αϊ Γιώργη, λόγω της πολύ καλής ορατότητας που μπορεί να έχει από εδώ ο «κατοπτεύσας», ώστε να τοξεύσει τον Πύθωνα.

Είναι αλήθεια, πως σαν και τούτο το μέρος του Παρνασσού που αντικρίζει το νοτιά, πολλά δεν έχει ή χώρα μας. Από τα διαλεχτά το διαλεχτότερο. Το στολίδι της Ρούμελης. Για τούτο οι αρχαίοι, πού ήταν μοναδικοί στο να διαλέγουν μέρη, βάλανε θεούς εδώ πάνω να κατοικούν και στα ψηλώματα σκ6ρπισαν με τη φαντασία τους Δρυάδες, Αμαδρυάδες, Βακχίδες, Σάτυρους και Πάνες. Ακόμα και το κέντρο της γης «ο ομφαλός» πιστεύανε πως ήταν, και είχαν αφιερωμένα τούτα τα χώματα σε ιερό τόπο. Εδώ διαλέξανε να στήσουν το μεγαλύτερό τους μαντείο : τούς Δελφούς.

Έτσι απόλα τα μέρη, απ’ όλες τις τότε χώρες, πρόστρεχαν μυριάδες οι άνθρωποι πλούσιοι και φτωχοί, ξωμάχοι και βασιλιάδες, να προσκυνήσουν τον ιερό τον τόπο και να θαυμάσουν τα κάλλη του που τόσο απλόχερα η φύση είχε σκορπίσει.

Και τούτη την πλευρά του Παρνασσού μοιράζονταν από τη μία οι Δελφοί και από την άλλη η Ανεμώρεια και ή Κυπάρισσος πού τόσο γειτόνευαν.

Η Ανεμώρεια ή Ανεμώλεια, ήταν χτισμένη όπου το σημερινό νεκροταφείο της Αράχωβας ως τη θέση Ελένη και η Κυπάρισσος περίπου στην τοποβεσία Πάνια. Ήταν προομηρικές πόλεις. Οι κάτοικοί τους ήταν Αιολικής φυλής ανακατεμένοι με Δωριείς, όπως όλοι της Φωκίδας. Μιλούσαν την βορειοδυτική δωρική γλώσσα.

Λάβανε μέρος στον Τρωικό πόλεμο με αρχηγό τον Επίστροφο και το Σχεδία. Πολέμησαν ύστερα κατά των Θεσσαλών.

Η Ανεμώρεια με την Κυπάρισσο και με τις άλλες είκοσι δύο Φωκικές πόλεις, αποτελούσαν κοινό σύστημα, και οι αντιπρόσωποί τους συγκεντρώνονταν στο Φωκικό οικοδόμημα, πού βρισκόταν στη Σχιστή οδό.

Ο Ζεμενός δεν είναι άλλος στην αρχαιότητα από τη «Σχιστή οδό» ή «Στενή» ή «Τραχεία». Ο Απολλόδωρος την ονομάζει «Στενή οδός» και ο Παυσανίας «Οδός η Σχιστή». Από το δρόμο αυτό έστελναν τα αναθήματά τους oι Έλληνες στο Μαντείο των Δελφών. Σε μερικά σημεία διακρίνονται ακόμα και σήμερα οι «τροχιαί» από τα άρματα που συχνοπερνούσαν για τους Δελφούς και σήμερα οι τσοπάνηδες τα λένε «λούκια».

Στο μέρος αυτό και λίγο πιο κάτω, στο τρίστρατο που ενώνονται οι δρόμοι προς Αράχωβα, Δίστομο και Δαύλεια, ο Οιδίποδας που γύριζε από τούς Δελφούς, σκότωσε τον πατέρα του βασιλιά Λάιο που πήγαινε για το μαντείο.

Εκεί μέσα δείχνανε τον τάφο του Λάιου, όπως αναφέρεται από τον Παυσανία .

ΠΗΓΕΣ:

1.΄΄H Αράχωβα του Παρνασσού¨ του Τ. Λάππα

2.΄΄Ο Αφέντης Αϊ Γιώργης της Αράχωβας και το Πανηγυράκι¨ της Καλής Γ. Λούσκου και Ευάγγελου Ν. Νικολιδάκη.

προηγούμενη σελ.