Πανηγύρια και Προσκυνήματα

Της ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΟΜΑΡΑ-ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Η Αράχωβα διαθέτει μια πλούσια παράδοση σε πανηγύρια-γιορτές που συνδέονται με τους Αγίους με πρώτο βέβαια το πανηγύρι του «καβαλάρη» πολιούχου της, Αγίου Γεωργίου.

Τα πανηγύρια έχουν τις ρίζες τους στη Χριστιανική παράδοση και συνδέονται με τις γιορτές Αγίων.

Πανηγύρι (πας + άγυρις - αγορά) είναι η εορταστική συγκέντρωση πολλών ανθρώπων γύρω από το Ναό κατά την ετήσια μνήμη του Αγίου. Η συγκέντρωση πέρα από την καθιερωμένη θρησκευτική τελετή, περιλαμβάνει τραγούδια, χορούς, φαγοπότι και διασκέδαση.

Η διασκέδαση των Αραχωβιτών τα προηγούμενα χρόνια ήταν η ομαδική εκδρομή σε όποιο εξωκκλήσι γιόρταζε. Ηταν ευκαιρία η γιορτή να βρεθούν όλοι μαζί ν' αστειευτούν, να γιορτάσουν ενωμένοι γύρω από το εκκλησάκι του Άγιου.

Φόρτωναν στο μουλάρι τ' απαραίτητα για το ψητό, το καινούριο ταγάρι με το πρόσφορο για την εκκλησία, έστρωναν τις καλές βελέντζες και τα στρωσίδια, καβαλούσαν όσοι δεν μπορούσαν να περπατήσουν (κυρίως τα μικρά παιδιά] και «κίναγαν» πρωί πρωί («θαμπά» για να προλάβουν την εκκλησία και ν' απολάψουν τη σκόλη. Δεν τους έβιαζε τίποτα, ούτε η βάρδια στο εργοστάσιο, ούτε η δουλειά στο ξενοδοχείο.

Θυμάμαι μικρό παιδί τέτοιες εκδρομές-προσκυνήματα, στον Αϊ-Λια στις εληές και στον Παρνασσό.

Ιδιαίτερα της Αναλήψεως στον Παρνασσό είχε άλλη χάρη.

Μέχρι να ετοιμαστεί το ψητό οι μεγάλοι έπαιζαν «πρώτη εληά...» και άλλα παιχνίδια. Μετά το γλέντι η επιστροφή στη Δύση του ήλιου συντροφιά με το λάλημα του κούκου και τη σούβλα με το κεφάλι του αρνιού, απόδειξη ότι είχαμε και ψητό, ολόκληρο!

Σήμερα οι εκδρομές είναι σύντομες με τ' αγροτικά ή τα Ι. Χ.

Αργεί κανείς να φύγει από το σπίτι γιατί η απόσταση με τ' αυτοκίνητο μικραίνει και χάνει το ξύπνημα της φύσης με το χάραμα. Κι έπειτα φεύγουμε βιαστικά να προλάβουμε να τρέξουμε στις δουλειές μας. Δεν περιμένει κανείς το πανηγύρι για να διασκεδάσει και να κάνει το κοντοσούβλι

Διασκέδαση βρίσκει όποτε θέλει, κι η ταβέρνα είναι n τακτική διασκέδαση των σημερινών Νεοελλήνων.

Τα κυριότερα πανηγύρια ήταν: τ' Αϊ-Γιαννιού στις 8 Μαϊου στο λιβάδι. Γιόρταζαν οι ζευγίτες (όσοι καλλιεργούσαν τα χωράφια της περιοχής κι είχαν εκεί τα καλύβια τους).

Της Αναλήψεως, στο εκκλησάκι της Πάνιας, όπου γινόταν γλέντι με πίπιζες και νταούλια. Επίσης της Αναλήψεως ήταν η γιορτή των τσοπάνηδων στις στρούγκες. Τα γαλακτερά κεράσματα είχαν την πρώτη θέση (για να φτουρήσει το ψητό) γιατί οι επισκέπτες ήταν πολλοί.

Της Αγιά-Τριάδας ήταν παλιά το πανηγύρι των τσοπάνηδων. Εκεί χόρευαν και έκαναν την εμφάνισή τους οι υποψήφιες νύφες για να ης δουν και να κανονίσουν αρραβώνες.

Τ' Αϊ-Ταξιαρχιού, στα έλατα, στη Γούρνα 6 Σεπτεμβρίου, γιορτή των κρεοπωλών και υλοτόμων.

Στις 8 Σεπτεμβρίου της «Παναγιωτούς» στην Ομπολή. Στις 11 Νοεμβρίου στον Αϊ-Μηνά βράζαν το σφαχτό (γίδα ή τράγο) αφιερωμένο από κάποιο τσοπάνη για να προσφερθεί στους προσκυνητές.

Παίρνοντας αφορμή από τα πανηγύρια στα ξωκκλήσια, άρχισα να τα καταμετρώ.

Κάνοντας συγκρίσεις και με άλλα χωρία της περιοχής βρίσκω πως διαθέτουμε πολλά εκκλησάκια (30) τριάντα  τον αριθμό.

Άλλα μικρά και άλλα μεγάλα που έγιναν από δωρεές, τάματα και προσφορές.

Ακόμα μέχρι σήμερα χτίζονται καινούρια, ανακαινίζονται και συντηρούνται τα παλιά και δίνουν ελπίδες, κρατούν την πίστη ζωντανή.

Είναι μοιρασμένα στις δυο ενορίες για να τα φροντίζουν και σε πολλά απ' αυτά γίνεται συλλείτουργο των ιερέων.

Ας τ' απαριθμήσουμε:

2. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (25 Μαρτίου).

3. Ο Αγ. Νικόλαος (6 Δεκεμβρίου).

4. Οι 'Αγιοι Ταξιάρχαι (8 Νοεμβρίου)

5. Το παρεκκλήσι του Οσίου Λουκά (7 Φεβρουαρίου) στον περίβολο του Ενοριακού Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου.

6. Ο Αγ. Σπυρίδωνας στον περίβολο του Ενοριακού Ναού Αγ. Γεωργίου (12 Δεκεμβρίου).

7. Η Αγία Παρασκευή εκκλησία που κατασκευάστηκε σε πολύ σύντομο χρόνο μέσα σας αυλές κάποιων σπιτιών μετά από εμφανίσεις της Αγίας στο συγκεκριμένο χώρο (26 Ιουλίου). 8. Η Αγ. Τριάδα στον Κούκουρα.

9. Ο 'Αγ. Δημήτριος που εγκαινιάστηκε επίσημα το 1985, είναι χτισμένη πιο πάνω από την παλιά που έκοψε ο δρόμος.

2. Ο 'Αγιος. Βασίλειος κάτω από το Νεκροταφείο που λειτουργείται της Μεσοπεντηκοστής.

3. Ο 'Αγιος Τρύφωνας (1 Φεβρουαρίου).

4. Ο 'Αγιος Ευστάθιος (καινούρια κατασκευή) πιο πέρα από το παλιό εκκλησάκι (20 Σεπτεμβρίου).

5. Ο 'Αγιος Μηνάς στο Δρόμο προς Δελφούς ( 11 Νοεμβρίου).

2. Μεταμόρφωση του Σωτήρας, κατασκευή των Εργατοτεχνιτών-Οικοδόμων, στού Λάzαρου τη βρύση (6 Αυγούστου).

3. Ανάληψη της Πάνιας στο χώρο της κατασκήνωσης Αγία Ταβιθά.

4. 'Αγιος Στυλιανός στην Πάνια (ιδιωτικό εκκλησάκι), καινούρια κατασκευή (26 Νοεμβρίου).

5. Γενέθλιο της Θεοτόκου («Παναγιωτού) (8 Σεπτεμβρίου) Θέση Ομπολή.

6. 'Αγιοι Ταξιάρχαι στη Γούρνα (6 Σεπτεμβρίου).

7.'Αγιος Αθανάσιος Ζεμενού (Λειτουργείται 2 Μαϊου και 27 Ιουλίου, του Αγ. Παντελεήμονα).

2. Αγία Βαρβάρα (4 Δεκεμβρίου).

3. 'Αγιος Βλάσιος, καινούρια καλαίσθητη κατασκευή λειτούργησε πέρυσι για πρώτη φορά (11 Φεβρουαρίου).

2. Αγία 'Αννα, παλιά εκκλησία του Αϊ-Γιάννη, στα Καλύβια.

3. Ανάληψη (καινούρια κατασκευή).

4. 'Αγιος Νικόλαος στα Βαρκό, λειτουργείται τον Αύγουστο.

5. Κοίμηση της Θεοτόκου, στον Κάρκαρο.

6. Προφήτης Ηλίας, στην κορυφή του χιονοδρομικού κέντρου στα Κελλάρια, (πρωτότυπη εκκλησία που εναρμονίζεται με το περιβάλλον).

'Εχουμε όμως και μαρτυρίες για εκκλησάκια που σήμερα δεν υπάρχουν και έχουν μείνει οι ονομασίες τους σαν τοπωνύμια.

Αυτά είναι: στον Ελαιώνα 'Αγιος Γεώργιος στο Παρτσό και Αγία 'Αννα. 'Αγιοι Θεόδωροι στο Πλόβαρμα, 'Αγιος Μερκούριος στο Λιβάδι και 'Αγιος Νικόλαος στο Ακρινό Νερό.

Επίσης να σημειώσουμε, ότι παλιότερα το εκκλησάκι του Αϊ Μηνά και το εκκλησάκι του Αϊ Στάθη ήταν αφιερωμένο στον Αϊ Νικόλα. Δηλαδή σ' ολόκληρη την ορεινή περιοχή μας υπήρχαν άλλοτε πέντε (5) ξωκκλήσια προς τιμή ενός κατ' εξοχή Θαλασσινού Αγίου. Αυτό μοιάζει περίεργο αρχικά, μπορεί όμως να εξηγηθεί αν σκεφτούμε, ότι παλιότερα η επικοινωνία με την Πρωτεύουσα γινόταν με καράβι μέσω του Κορινθιακού Κόλπου και επομένως οι θαλασσοταραχές στα ταξίδια πολλών Αραχοβιτών πιθανόν να βοήθησαν να δοξαστεί και με το παραπάνω στα βουνά μας ο Θαλασσινός 'Αγιος.

Αργότερα με την κατασκευή των αμαξιτών δρόμων οι χωριανοί μας δεν ένοιωθαν τόσο δεμένοι με τον Αϊ Νικόλα και στράφηκαν γι' αυτό σε πιο στεριανούς Αγίους.

Πλούσια λοιπόν, η Θρησκευτική μας κληρονομιά, φάροι στο πέλαγος της ζωής μας τα εκκλησάκια, απόδειξη της Ορθοδοξίας και ορθοπραξίας ας εξακολουθούν να είναι ευλογία για το χωριό μας.

* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Αράχωβα Παρνασσού" Χειμώνας-Άνοιξη 1992